تیتر20 - ظهور بلاکچین و فناوری‌های مبتنی بر پرداخت‌های رمز ارزی به یک چالش برای پرداخت سنتی مبتنی بر پول‌های حاکمیتی تبدیل شده است.
بلاکچین برخلاف پرداخت‌های بانکی بر اساس شلوغی شبکه کارمزد دریافت می‌کنند؛ به این معنی که اگر شبکه شلوغ باشد، کارمزدها بالا می‌رود و هرگاه شبکه خلوت باشد، کارمزدها کاهش پیدا می‌یابند.
در پرداخت‌های بلاکچینی، تقاضا برای استفاده از شبکه (بار محاسباتی)، کارمزدها را تعیین می‌کند اما نظام‌های بانکداری متمرکز، از این قاعده تبعیت نمی‌کنند و بانک مرکزی در تعیین کف و سقف کارمزدها مداخله می‌کند.
برخلاف بانکداری متمرکز در بلاکچین، شبکه به‌طور غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی (مثل بانک‌ها) تراکنش‌ها را انجام می‌دهد. این امر به معنای حذف هزینه‌های واسطه هاست.
درهر صورت، بانک مرکزی با سیستم پر از ایراد و کند بانکداری متمرکز که پر از واسطه و هزینه است، نظام کارمزد ایجاد کرده است.
سابقه افزایش کارمزدهای بانکی
آخرین بار اردیبهشت سال ۱۴۰۲ بخشنامه افزایش کارمزد خدمات الکترونیک بانک‌ها ابلاغ شد. میزان افزایش کارمزدها در این سال ۲۰ درصد بود.
افزایش کارمزدهای شبکه بانکی در سال ۱۴۰۲ شامل برخی خدمات همچون کارت به کارت و پرداخت‌های شبکه شتاب نیز می‌شد.
سال ۱۳۹۹ هم کارمزدها افزایش یافته بودند. در سال ۱۳۹۹ افزایش کارمزد شامل برداشت وجه از دستگاه‌های خودپرداز، انتقال وجه از طریق اینترنت بانک، و خدمات دیگر هم می‌شد.
این تغییرات به ویژه بر خدماتی مانند انتقال وجه از طریق پایانه‌های اینترنتی، دستگاه‌های خودپرداز، و همچنین برخی خدمات پرداخت در درگاه‌های بانکی تأثیر گذاشت.
اما چرا اصلاح نظام کارمزدها در روزهای اخیر به عنوان یک بحث کارشناسی مجدد مطرح شده است؟ اصلاح کارمزدها چه تاثیری بر روی سرعت پردازش تراکنش ها، بهبود روش‌های پرداخت ها، امنیت شبکه و افزایش درآمد بانک‌ها و شرکت‌های PSP می‌گذارد؟
تاثیر تورم بر افزایش کارمزدها
باید به این نکته اشاره شود که جهش‌های تورمی به افزایش هزینه‌ها در تمام بخش‌ها منجر شده و سود خالص شرکت‌ها را کاهش داده است.
از سویی دیگر تحریم‌ها موجب شده‌اند که بسیاری از دستگاه‌های POS و زیرساخت‌های پرداخت مدرن که از سوی شرکت‌های خارجی تولید می‌شوند به دست شرکت‌های ایرانی نرسد.
تحریم‌ها موجب شده‌اند که بانک‌ها و شرکت‌ها، قادر به جذب سرمایه برای به روزرسانی یا توسعه زیرساخت‌های پرداخت نباشند.
در همین حال، بسیاری از دستگاه‌های POS موجود در ایران از فناوری‌های جدید امنیتی مانند EMV و PCI-DSS بی‌بهره هستند. در نتیجه شبکه توان چندانی برای جلوگیری از تقلب و حملات سایبری ندارد.
تنها چاره افزایش سرمایه‌گذاری در زیرساخت است. این سرمایه‌گذاری می‌تواند منجر به بهبود امنیت شبکه، ارتقای تجربه کاربری در پرداخت ها، افزایش تعداد دستگاه‌های POS در مناطق دور از مرکز و نوسازی سرورها و سایر تجهیزات شود.
از سویی دیگر می‌بینیم که در ایام تعطیل به دلیل بالا رفتن بارگذاری درخواست‌های اجرای تراکنش، شمار تراکنش‌های ناموفق بالا می‌رود.
در شبکه‌های بلاکچینی، کاربران می‌توانند با انتخاب کارمزد بالاتر، بار محاسباتی تراکنش‌هایشان را بالا ببرند تا شانس موفقیت آن‌ها در زمان شلوغی شبکه بالاتر برود.
در نتیجه با شرایط پیچیده‌ای در تجهیز زیرساخت‌های بانکی و ابزارهای پرداخت ایران مواجه هستیم. یا باید این سرمایه‌گذاری به هر طریق صورت گیرد یا اینکه کارمزدها افزایش یابد.
انحراف در مسیر افزایش کارمزدها
اما خطر اینجاست که مانند گذشته بازهم افزایش کارمزدها صرف جبران هزینه‌هایی شود که از ناحیه تورم وارد می‌شود.
بازهم سرمایه‌گذاری صورت نمی‌گیرد و این چالش می‌تواند سرباز کند و به اقتصاد و نظام بانکی فشار وارد کند.
به طور معمول برخی بانک‌ها به دلیل زیان انباشته بالا و کاهش درآمدهای عملیاتی به سراغ سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها نمی‌روند و درآمدهای جدید را به زخم‌های خود می‌زنند.
این در شرایطی است که برخی کشورها هر شش ماه یا حتی به صورت فصلی کارمزدهای خود را مورد بازبینی قرار دهند.
ایران هم چاره‌ای جزء افزایش کارمزدها ندارد اما بانک مرکزی همانگونه که کارمزدها را افزایش می‌دهد، باید بر سرمایه‌گذاری بر روی افزایش سرعت، امنیت شبکه، نوسازی سرورها، بهبود کیفیت خدمات و… هم نظارت کند.
ارسال نظرات 
موضوعات روز